Sözleşmeli Personelin Sözleşmesinin Feshi: Danıştay Kararları Işığında Değerlendirme
Özet Değerlendirme
Belediyelerde 5393 sayılı Belediye Kanunu’na istinaden çalıştırılan sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshedilmesi konusunda, Danıştay kararları ışığında, idarenin takdir yetkisi bulunmakla birlikte bu yetkinin sınırları vardır. Sözleşme feshinin “hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması” gibi gerekçelerle yapılabilmesi için, bu durumun somut bilgi ve belgelerle ortaya konulması gerekmektedir. Aksi takdirde, haklı bir nedene dayanmayan fesih işlemleri yargı mercilerince iptal edilmektedir.
Hukuki Dayanak ve Mevzuat Analizi
Yasal Çerçeve
Sözleşmeli personelin istihdamı ve sözleşmelerinin feshi konusunda temel hukuki dayanaklar:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 4/B maddesi: Sözleşmeli personeli “zaruri ve istisnai hallere münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde” çalıştırılan kamu hizmeti görevlileri olarak tanımlamaktadır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 49. maddesi: Belediyelerde norm kadroya uygun olarak çeşitli alanlarda uzman ve teknik personelin yıllık sözleşme ile çalıştırılabileceğini ve bu personel hakkında 657 sayılı Kanun’un 4/B maddesine göre istihdam edilenler hakkındaki hükümlerin uygulanacağını düzenlemektedir.
Sözleşmeli Personel Çalıştırılmasına İlişkin Esaslar: “Hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması halinde, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşmesi tek taraflı feshedilir” hükmünü içermektedir.
Uygulamaya Yönelik Açıklamalar ve Prosedürler
Danıştay’ın Yaklaşımı
Danıştay 12. Dairesi’nin kararlarında, sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshi konusunda aşağıdaki ilkeler benimsenmiştir:
İdarenin Takdir Yetkisi: Sözleşme süresi sonunda, sözleşmenin yenilenip yenilenmemesi konusunda idarenin kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda takdir yetkisi bulunmaktadır.
Haklı Nedenlerin Varlığı: Sözleşmenin süresi dolmadan feshedilebilmesi için haklı nedenlerin bulunması gerekmektedir.
Güvenceli Durum: Asli ve sürekli nitelikte kamu hizmeti ifa eden sözleşmeli personelin içinde bulunduğu “kamu hukuku bağlantılı, esasları idare tarafından önceden düzenlenmiş, güvenceli durum” sebebiyle yenilememenin veya feshin haklı sebeplere dayanması zorunludur.
Somut Gerekçe Zorunluluğu: Fesih gerekçelerinin davalı idare tarafından yargı denetimine imkan verecek şekilde somut olarak ortaya konulması gerekmektedir.
Uygulamada Karşılaşılan Durumlar
Danıştay kararlarında incelenen örneklerde:
Fiilen Kadro Unvanı Dışında Çalıştırma: Sözleşmeli personelin, istihdam edildiği kadro unvanının gerektirdiği görevler dışında çalıştırılması durumunda, “hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmadığı” gerekçesiyle sözleşmenin feshi mümkün görülmüştür.
Gerekçenin İspatlanamaması: Belediyenin, sözleşmeli personelin hizmetine ihtiyaç kalmadığını somut delillerle ortaya koyamaması durumunda, fesih işlemi hukuka aykırı bulunmuştur.
İstisnai Durumlar ve Özel Koşullar
Danıştay kararlarında, bazı özel durumlarda fesih işleminin değerlendirilmesinde farklı yaklaşımlar benimsenmiştir:
Kadronun İptal Edilmesi: Sözleşmeli personelin kadrosunun iptal edilmesi, tek başına sözleşmenin feshi için yeterli gerekçe oluşturmamaktadır. Fesih kararı için ek somut gerekçeler aranmaktadır.
Mali Sebepler: Personel sayısının azaltılması zarureti gibi mali sebeplerle sözleşmenin feshi durumunda, bu durumun somut bilgi ve belgelerle kanıtlanması gerekmektedir.
Görevlendirme Uyuşmazlığı: Sözleşmeli personelin eğitim durumu veya uzmanlık alanı dışında görevlendirilmesi durumunda, bu durum tek başına sözleşmenin feshine gerekçe oluşturmamaktadır.
Sonuç Değerlendirmesi
Danıştay kararları ışığında, belediyelerde sözleşmeli personelin sözleşmesinin feshi konusunda şu sonuçlara varılabilir:
İdarenin takdir yetkisi bulunmakla birlikte, bu yetki sınırsız değildir ve yargı denetimine tabidir.
Sözleşmenin feshi için haklı nedenlerin varlığı şarttır ve bu nedenler somut bilgi ve belgelerle ortaya konulmalıdır.
“Hizmetinin gerektirdiği pozisyona ihtiyaç kalmaması” gerekçesi, her durumda değil, somut verilere dayandırıldığında geçerli bir fesih nedeni olarak kabul edilmektedir.
Sözleşmeli personelin, istihdam edildiği kadro unvanı dışında görevlendirilmesi durumunda, bu durum fesih için haklı neden olarak değerlendirilebilmektedir.
Personelin görevini gereği gibi yerine getirmediğine dair somut tespit olmaksızın yapılan fesihler, yargı mercilerince iptal edilmektedir.
Bu ilkeler doğrultusunda, belediyelerin sözleşmeli personel istihdamında ve sözleşme fesih işlemlerinde, mevzuata uygun hareket etmeleri ve fesih gerekçelerini somut bilgi ve belgelerle desteklemeleri büyük önem taşımaktadır.
